Kuipke (piste)

15-20 november 2022: Piste viert 100-jarig bestaan, samen met het afscheid van de Gentse wielertrots Iljo Keisse!

Van 15 tot 20 november 2022 gaat Keisse gekoppeld aan Jasper De Buyst op zoek naar een achtste eindzege. Ook De Buyst kent het klappen van de zweep. De 28-jarige Vlaams-Brabander won de Lotto Zesdaagse Vlaanderen-Gent in 2013 samen met de Duitser Leif Lampater en een jaar later deed hij dat nog eens over met Kenny De Ketele.

Vier dagen na de Lotto Zesdaagse Vlaanderen-Gent neemt Iljo Keisse écht afscheid van de fiets tijdens Merci Iljooo. Hij rijdt er samen met heel wat toppers zoals Ganna, Cavendish, Morkov, Fabio Van den Bossche… én ook Jasper De Buyst. Iljo wordt er ook uitgebreid gevierd; het wordt dus één groot feest.

Technische fiche

• aantal zitplaatsen tribune: 5023
• overdekt: Ja
• verlichting: Ja
• voorzieningen op middenterrein: geen
• aantal zitplaatsen cafetaria: 400
• aan het SMAK zijn er parkeerplaatsen voor personen met een invalidenkaart
• het rolstoeltoegankelijk toilet bevindt zich vooraan, aan de hoofdingang

Afmetingen

• lengte baan (in meter): 166,66

———-

Op 15 oktober 1922 ging in de overdekte “Wintervelodroom”, centraal gelegen in het Citadelpark, de allereerste “Zesdaagse” van start. De piste zou deze in openlucht vervangen die op 21 mei 1911 aan het Arsenaal te Gentbrugge was gesticht door de velo- en motorfietsclub “Les Infatigables”. Dat in de jaren 1919 tot en met 1923 daar de eindmeet van de Ronde van Vlaanderen lag weten slechts weinigen.

Maar de wieg van de georganiseerde wielercompetities in Gent stond veel vroeger op gronden tussen de Leie en het toenmalige verblijf van de Kulders. Daartoe werd onder de blote hemel een heuse piste aangelegd. Een reusachtig succes was de onderneming eigenlijk nooit en zelfs als je de tijdelijke sluitingen tussendoor meetelt, kom je niet aan een bestaan van tien jaar. Wanneer je plaats neemt aan de tramhalte vlakbij het drukke kruispunt van de kleine stadsring met de huidige Groot-Brittanniëlaan, besef dat je op “historische wielergrond” staat, begin 20e eeuw opgeofferd voor de verbinding tussen de Godshuizenlaan en het Sint-Pietersstation.

Een eerste piste in Gent opende zijn deuren op 18 juli 1892 gelegen midden de Bijlokemeersen in de nabijheid van de Leie, tussen de Godshuizenlaan en de Martelaarslaan. Het had de aanzienlijke omtrek van 370 meter en was geconstrueerd in gewapend beton door de gebroeders Picha. Reeds op 1 januari 1895 is de velodroom verkocht geweest omwille van het niet-rendabel zijn. De Association Athlétique La Gantoise heeft er nog een periode gebruik van gemaakt en ook andere sporten als paardrijden, voetbal en tennis vonden er regelmatig plaats. Op 5 november 1901 was het complex volledig afgebroken voor de aanleg van de Albertlaan richting St.-Pietersstation.

Enkele artikels uit die beginperiode:

17 maart 1892. Men weet dat er langs de zijkant van het weesjongensgesticht een nieuwe boulevard gaat komen welke zal leiden van de Godshuizenlaan naar het park van de citadel (Albertlaan). Op de strook grond die beschikbaar blijft tussen deze boulevard en het wezengesticht (Kulders) gaat een koersplein voor velocipèderijders komen. Men zal er een tribune opbouwen waarop 300 mensen kunnen geplaatst worden. Onder de tribune zullen er kamertjes zijn waar de rijders zich kunnen aankleden en tegelijkertijd zullen dienen tot stalling van hun wielpaarden.’s Winters kan de baan dienen voor voetbalwedstrijden of kan het onder water komen te staan ten behoeve van de schaatsenrijders.

20 juli 1892. Maandagnamiddag 18 juli had de opening plaats van de Gentse Velodroom. Het plein ligt midden de Bijlokemeersen in de nabijheid van de Leie. Van vóór 3 uur was er op de Bijlokevest reeds een drukke beweging van personen welke zich naar de Velodroom begaven om de wedstrijden met de velocipèden bij te wonen. De tribune en de andere plaatsen waren dan ook goed bezet en om 3.20 uur nam de wedstrijd aanvang. Het rijperk heeft een eironde vorm, is gemetst en met cement bekleed. Aan de omkeer heeft het zulk een grote zwenking, dat men zich onwillekeurig afvraagt hoe het mogelijk is dat de trapwielers zich daar kunnen op recht houden. Men mag echter niet vergeten dat de middelpuntvliedende kracht zulke schikking vergt. Er waren koersen voor bicycletten over 800, 2200, 3700 en 10 000 meter, ook handicaps en tandemkoersen. De heer Raedemaker heeft in 21 seconden de omloop van de velodroom afgelegd die 370 meter omvat. Gisteren had de heer Coppens, scheepsbouwer en woonachtig op de Godshuizenboulevard, vergezeld van zijn vrouw, zoon en schoonzuster, achter de Velodroom een vlot in de Leie gemeerd waarop hij stoelen had geplaatst. In het terugkeren deed een opvarende door een onbehendige beweging de boot omslaan. De vier personen die er in zaten vielen in het water. De mannen verloren hun koelbloedigheid niet, grepen de twee vrouwen vast en klampten zich aan een koord die men hen had toegeworpen. Verscheidene lieden waren intussen in boten ter hulp gekomen en redden hen uit hun netelige toestand. De drenkelingen werden onmiddellijk door de geneesheren De Visscheren Walton verzorgd.

28 juli 1892. De bestuurraad heeft de Maatschappij van de Gentse Velodroom gesticht. Van nu af is de wielrijdersbaan aan de Godshuizenboulevard open voor de wielrijders die er zich willen oefenen. De personen die verlangen deel uit te maken van de maatschappij zullen een jaarlijks inleggeld van 20 frank betalen. Voor de nog lopende maanden van 1892 betaalt men 10 frank (0.25€). De personen die niet verlangen lid te worden betalen voor iedere ingang 50 centiemen. Voor alle inlichtingen wendt men zich voorlopig tot de heer Casier, bestuurder van de Linière Saint-Sauveur.

20 augustus 1892. De heer Tanghe, een brusselse velocipèderijder, zal zondag in de Gents Velodroom 24 uur lang rijden. Hij zal zich zaterdag om 05.00u op zijn rijwiel zetten en zich met niets anders voeden dan met verdichte bouillon. De rijbaan wordt met electriciteit verlicht en de uitslagen zullen elk uur bekend worden gemaakt.

24 augustus 1892. De velocipèderennen van 28 augustus in de Gentse Velodroom beloven zeer spannend te zijn. Eén der voornaamste is deze voor het Belgisch Kampioenaat, waarvoor de beste renners zijn ingeschreven. De fanfaremaatschappij “De Vrijheid” zal na het beëindigen van de wedstrijden een volksconcert geven aan het lokaal van de schijfschietingen op de Godshuizenboulevard.

 28 maart 1895. De sterke schutter Cody (* in 1906 als “Buffalo Bill” met zijn Wild West Show in Gentbrugge) die thans voorstellingen geeft in de Cirk Lenca op de foor aan het Sint-Pietersplein, is zoals men weet een even behendig ruiter als schutter. Herhaaldelijk reeds heeft hij zich met wielrijders gemeten, laatst nog te Brussel. Hij heeft nu op de Velodroom van de Godshuizenlaan een match aangegaan tegen de gunstig bekende afstandsrijder Gustaaf Stragiers. De inzet is bepaald op 2000 frank (50€). De match zal zaterdag en zondag telkens om 3 uur gereden worden, de eerste dag één uur, de volgende dag twee. De winnaar zal degene zijn welke in de drie uren de grootste afstand aflegt. Cody zal beschikken over tien paarden. Stragiers mag veranderen van rijwiel zoveel hij wil, doch moet rijden zonder gangmakers.

2 mei 1895. Op maandag 29 en dinsdag 30 april hadden op de Gentse Velodroom paardenwedstrijden plaats, ingericht door de Cercle Equestre. Ze hebben een talrijk en voornaam publiek aangelokt. Er waren veel dames en juffrouwen en men bemerkte verscheidene smaakvolle toiletten. Eén der ruiters is bij een haag ten gronde gevallen, echter zonder erg. Eén paard had meer lust om in het publiek dan over de hinderpalen te springen, doch alles liep zonder noemenswaardige hinder af.

8 oktober 1896. De koersen van zondag 11 oktober op de Gentse Velodroom, ingericht door de A. A. La Gantoise, beloven spannend te zijn. Op het programma:

– snelheidskampioenschap voor wielrijders over 1 609 meter;

– kamp voor voetlopers over 1 609 meter;

– gemengd kampioenschap voor wielrijders over 5000 meter;

– kampioenschap voor hagenloop over 110 meter;

– afstandskampioenschap voor wielrijders over 10 000 meter.

10 maart 1897. Toekomende zondag zal op de Velodroom aan de Godshuizenboulevard een match plaatshebben tussen de College Football Club van Melle en de Football Club Gantoise. Begin om 2 1/5 uur stipt.

16 december 1898. Op de Gentse Velodroom wordt een plein voor de lawn-tennis gemaakt, dat in het begin van januari in orde zal zijn.

5 mei 1899. De jaarlijkse internationale paardenwedstrijden welke worden ingericht door de Cercle Equestre van Gent, zullen toekomende maandag en dinsdag om 2 uur plaatshebben in de Velodroom aan de Godshuizenlaan.

20 mei 1899. Er wordt op 28 mei om 3 uur op de Gentse Velodroom een koersdag ingericht. Er zullen kampstrijden zijn voor juniors en liefhebbers, alsook een internationale koers met gangmaking. Gezien de zeldzaamheid van deze wedstrijden in onze stad is het te verwachten dat er bij goed weder veel volk zal zijn.

14 oktober 1899. De kampioenaten van de A.A. La Gantoise zullen op zondag 22 oktober om 2 1/2 uur plaatshebben in de Gentse Velodroom. Op het programma de kampen van 100, 400 en 1609 meter voor voetlopers, de snelheidsloop van 1609 meter, de gemengde koersen van Oost-Vlaanderen over 5000 meter en het kampioenaat van 10 000 meter voor wielrijders.

2 juli 1900. Gisteren werd om 3 uur in de Gentse Velodroom door de soldaten van het garnizoen het krijgsfeest gehouden. Ondanks het slechte weder was het feest een succes. Heel de tribune zat vol toeschouwers, waarbij vele dames. Er was ook een afdeling manschappen van het Franse marineschip Ibis, die met veel belangstelling de verschillende nummers volgden. Alles verliep zonder het minste ongeval. Na afloop heeft de bevelhebber Moreau de inrichters hartelijk gelukgewenst. 

15 september 1900. De Gentse Velodroom zal binnen enige maanden verdwijnen. De grond zal door de stad onteigend worden.

29 april 1901. Het krijgsfeest dat zich onder alle opzichten zo goed voordeed, is erg tegen-gewerkt geworden door het weder. Ook was er veel minder volk dan de inrichters hadden verwacht en ontbraken alle schone toiletten. Vele opperofficieren, de heren gouverneur, burgemeester, enz. vereerden het feest met hun tegenwoordigheid. De verschillende optredens van militaire muziekkorpsen, afgewisseld door oefeningen met veldstukken en onberispelijke schijnaanvallen, stormlopen en gevechten werden met volmaaktheid vertoond. Het slotnummer was voor de meeste toeschouwers gans nieuw. Het gaf ons in het klein het kamperen te zien van een legerafdeling, het aanleggen van een vuur, de uitdeling van de brievenpost, enz. Een schone apotheose was de optocht, die ondanks de slechte toestand van het plein knap werd uitgevoerd. 6 mei 1901 Heden en morgen zullen om 2 uur in de Velodroom de jaarlijkse Concours Hippiques plaatshebben, ingericht door de Cercle Equestre van Gent. Voor deze ruiterfeesten voorziet men zoals gewoonlijk schitterende wedstrijden.

5 november 1901. De Gentse Velodroom is nu geheel afgebroken. Dwars door de gronden zal de boulevard worden aangelegd die van de Godshuizenlaan naar de nieuwe statie Gent-St.-Pieters zal leiden. 

De bouw van vele wielerpistes had te maken met het verbod op organiseren van wielerwedstrijden op de openbare weg. Zo verrees in 1893 in de omgeving van de Weidestraat de “Vélodrome Populaire Gantois” en in 1910 de “Vélodrome Gantois” van Oscar Braeckman.  Ook aan de Reep als aan de Waalse Krook (Maison Américaine) is toen een overdekte piste tot stand gekomen.

Karel van Wijnendaele, geprezen sportjournalist, sprak reeds over een zesdaagse die begin oktober 1915 georganiseerd werd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Er waren toen drie velodromen nl. één te Evergem, één te Mariakerke en één te Gentbrugge. De overwinning ging naar het duo Jules Van Renterghem (Ursel) en Pol Verstraete (Evergem) voor het duo Avile Cocquyt (Mariakerke) en Aloïs Persijn (Nazareth). Op vele plaatsen verboden de Duitsers alle fietsbedrijvigheid maar na een groot protest tegen het algemeen verbod op wielerwedstrijden kwamen zij op hun stappen terug. Door de oorlog lieten vele goede renners het leven en werd het koersbeeld bepaald door plaatselijke renners. Een enige anekdote aan de oorlog verbonden was dat de piste van Mariakerke als stookhout tot nut is geweest.

Na de Wereldtentoonstelling van 1913 diende het pas opgerichte Floraliënpaleis in het Citadelpark voor de opbouw van een demonteerbaar velodroom. In de grote zaal van het Feestpaleis zal een voor die tijd moderne houten wielerpiste van 225m omtrek komen te liggen. Dit wintervelodroom beschikt over “virages” van 7m hoogte waar snelheden tot 85 km/u zullen gehaald worden voor zo’n 8000 toeschouwers.De lengte-doorsnede bedraagt 130m met een breedte van 40m. Ook bokskampioenschappen en wedstrijden voor worstelen zullen hier plaatsvinden. De werken zullen uitgevoerd worden onder leiding van de heren Apostel van Boom en Wampay naar de plannen van de Gentse architect Achiel Goedertier.

Op zondag 15 oktober 1922 om 15.00 u opende de Gentse Wintervelodroom in het Feestpaleis van het Citadelpark haar deuren. Kaartjes waren te verkrijgen aan de winketten van de piste of in het Hotel Continental aan het St.-Pietersstation. Prijzen varieerden van 3 fr. (0.07 €) voor de staanplaatsen tot 10 fr. (0.25 €) voor de loges.

Een gevarieerd programma met o.m. afvallingskoersen, snelheid en achtervolging moeten de nieuwsgierigen boeien. Als slot zal een 2-urenkoers plaatsvinden voor 13 ploegen met de bekendste wielrenners van het moment. Wereldkampioen Luycken had in de voorafgaande dagen de piste al eens kunnen testen en kwam daarbij tot een maximum snelheid van 92 km/u.

De eerste zesdagenkoers is voorzien van 30 oktober tot 5 november 1922. Niet minder dan 16 ploegen waren ingeschreven. Reeds vanaf 5u was  er volk aanwezig. Een harmonie zorgde voor de nodige sfeer. Vanaf 7u maalden de renners hun eerste rondjes af. Allerhande premies gaande van 50 frank (1.24 €) geschonken door het Provinciaal Comité van Oost-Vlaanderen tot 25 liter melk, 5 flessen porto, 10 flessen champagne tot zelfs 600 frank (14.87€). De eerste Zesdaagse werd gewonnen door Oscar Egg en Marcel Buysse die in 144 uren 3733.825 km hadden rondgereden.

In 1927 verschijnt er een artikel in het Franse tijdschrift Match over de in moeilijkheden verkerende wielerbanen en velodromen. Gent blijft echter de koerssport promoten. Op 18 februari 1929 wordt melding gemaakt van de aanleg van een nieuwe piste in de “Warme Serre” van het Feestpaleis. De openingswedstrijd van deze nieuwe “Wintervelodroom” vond plaats op 12 oktober 1929. Daarbij won Haemerlinck de 100km koers op eigen kracht in een tijd van 2 uren en 32 minuten.

In de loop der jaren vonden er ook opmerkelijke gebeurtenissen plaats. Zo viel begin februari 1928 het licht uit in Gent alsook in de piste. Wielrenner Verschelden kwam daarbij ten val en werd gekwets weggedragen. Eind oktober 1928 werd naast de piste een nieuwe sport ingehuldigd nl. het Cynodrome of koersplein voor hazewinden. Wat veel volk lokte. Op 17 februari 1930 wordt melding gemaakt van het instorten van een deel van de tribune door het breken van een dwarsbalk waarbij een 20-tal personen van zo’n 3 meter hoogte vielen. In augustus 1930 eindigde de wielerwedstrijd Parijs-Gent in het velodroom van het Feestpaleis. Ook liet de verwarming het dikwijls afweten tijdens pistewedstrijden wat de gezelligheid zeker niet ten goede kwam. Etc.

De Zesdaagse vond in 1955 tweemaal plaats na de beslissing in november de zesdaagse te laten plaatvinden in plaats van februari of maart. 

Op 12 november 1962 brandt de velodroom af. Een brandende sigaret leidde tot de ontploffing van enkele butaanflessen met de vernieling van het Kuipke tot gevolg. Na de heropbouw mat de lengte van de piste 166,66 meter met een hellingsgraad in de bochten van 52%. Niemand minder dan Eddy Merckx en Patrick Sercu wonnen in 1965 de eerste editie van de Zesdaagse van Gent na die verwoestende brand.

Patrick Sercu spant de kroon wat betreft het aantal overwinningen in het Kuipke nl. 11! Hij was ook baandirecteur van het Kuipke. Andere grote zesdaagsekoningen waren Rik van Steenbergen, Peter Post en René Pijnen die gekoppeld waren aan publiekstrekkers als
Eddy Merckx, Rik van Looy of Roger de Vlaeminck.

Een domper op het welvaren van het Kuipke was de dodelijke val van de Spanjaard Isaac Galvez in de Zesdaagse van Gent dd.2006. De hele wielerwereld rouwde mee.

Het succes van pistiers als Illjo Keisse, Kenny de Ketele, Jasper De Buyst, Leif Lampater, Moreno De Pauw en Gijs Van Hoecke zorgde nadien voor een continue boost in het pisterennen. Wat het enthousiasme bij de wielerliefhebber en de neutrale toeschouwer voortdurend aanwakkerde.

Op 19 april 2019 komt Patrick Sercu te overlijden. Hij was de grootste pistier die België ooit gekend heeft en voor het Gentse Kuipke het boegbeeld, zowel als sporter als in functie van baandirekteur. Meer dan 2 decennia lang, van 1961 tot 1983, heeft hij als “coureur” mee de wielergeschiedenis geschreven. In 1961, op 17-jarige leeftijd, in Rocourt 2e in het Belgisch kampioenschap sprint. In 1962 Belgisch kampioen op de sprint. Vervolgens wereldkampioen in de sprint in 1963 (België) en olympisch kampioen in 1964 (Tokio) op de kilometer met vliegende start. Nog vele successen zouden volgen om uiteindelijk als de legende “Patrick Sercu” herinnert te worden.

Het Kuipke staat voor een enorme uitdaging. Andere tijden, andere generatie. Worden het de “feestzesdaagse” of blijven het de zesdaagse van de wielersport?  

11.02.2018: Reactie Filip Walenta:

De informatie verstrekt over de eerste Zesdaagse van Gent tijdens WOI is niet correct. Karel Van Wijnendaele vermeld nergens dat die doorging en kon dit trouwens ook niet weten. Tijdens WOI bevond zijn woning in Torhout zich in Operationsgebiet waar de persoonlijke bewegingsvrijheid en de pers tot een absoluut minimum herleid werd uit veiligheidsoverwegingen. Het is wel het Project Karelvanwijnendaele.be die de ontdekking over het bestaan van de Zesdaagse deed en die daarover in 2016 communiceerde in de media.
Een rechtzetting om de geschiedkundige waarheid geen geweld aan te doen is hier wel aanbevolen.
+ Bronvermelding : http://karelvanwijnendaele.be

———-

Bron:

http://www.hetarchief.be

Gendtsche Tydinghen 2008 – Vol37 N°3

Ghendtsche Tydinghen 2010

Stadsarchief Gent 1984/1985 – René de Herdt

http://www.stad.gent.be