Wat betekent die naam? Welke platen waren er bij Ter Platen te zien? Volgens de meeste auteurs waren dit zandbanken of slijkplaten in een rivier,die bij lage waterstanden in de zomer bloot kwamen te liggen. Zo’n eilandje, aangeduid als “de Plate”, lag tot in de jaren 1800 ook midden in de Leie tussen de Bijlokekaai en de Verlorenkost. Soldaten uit de kazernes op Sint-Pieters kwamen er graag zwemmen.
De platen van Ter Platen waren echter iets helemaal anders. Een notitie van Alfons Van Werveke en een omschrijving in het monumentale Middelnederlands woordenboek van Verwijs en Verdam brengen ons op een spoor nl “een met planken en palen beschutte waterkant”.
In schrijnwerkerstermen gelinkt aan die periode vinden we dat een ‘plate’ een plank is, dikker en breder dan een gewone plank. Dergelijke constructies duiken al op in de oudste bewaard gebleven stadsrekeningen met betalingen in opdracht van de stad. In 1321-1322 worden drie ‘platen’ vermeld bij werken aan een brug over de Schipgracht. Later worden dergelijke betalingen door de stad zeldzaam of ontbreken ze helemaal. In die tijd werden relatief kleine werken aan bevaarbare waterlopen meestal bekostigd door de schippers zelf samen met de kooplieden en de opdrachtgevers. Niet de stad, maar de schippers moesten instaan voor het normale onderhoud vande bevaarbare waterlopen en de oevers.
De plaatsnaam is wel oud, maar niet zo oud als veel andere Gentse straatnamen. Bouwpolitiemeester Billet vernoemt hem in 1661 en in een beschrijving uit 1675 heeft men het over “een nieuwe fortificatie tusschen de Heuverpoorte en de Sente Lievenspoort daer men (‘t) noemt ter Plaeten”. De nieuwe stadswal werd er ‘veste ter Platen’ genoemd. De oudste vermelding ‘Ter Platen’ als plaatsnaam vinden we terug op een kaart van de stadsvesten uit 1590 door Jan de Buck. In 1812 verscheen de naam in de eerste officiële Gentse stratenlijst, maar dezelfde straat naast de Bovenschelde, een oude trekweg, werd in die tijd ook Muinkkaai of Quai des Moines genoemd, zoals de kaai in het verlengde naar het stadscentrum toe nog altijd heet. In 1940 koos men voor Terplatenkaai,maar in 1942 werd het Ter Platen, de huidige naam.
Een constructie met palen duikt op in een akte gedateerd 1 juli 1407 in het schepenregister van de Keure. De akte boekstaaft uiterst nauwkeurig een contract aangegaan tussen Willem Wandelaert, deken van de ‘sciplieden’ en meester Jan Douter, timmerman – aannemer. Het betrof de constructie van staketsels op vier verschillende plaatsen. Een eerste bij de Sint-Pietersstuw, een tweede meer stroomafwaarts nabij de Muinkbrug, een derde aan de (Grote) Huidevettershoek en een vierde nabij de Ketelpoort.
Het eerste en grootste werk wordt in de tekst aan de Sint-Pietersstuw gesitueerd: ‘boven speye sente pieters’. Deze stuw, noodzakelijk voor de aandrijving van de watermolen van de Sint-Pietersabdij, lag ter hoogte van de huidige Ter Platenbrug of even stroomopwaarts daarvan. De constructie wordt in deze akte meteen aangeduid met haar bijzonderste of meest kenmerkende onderdeel: de platen. Deze vormden een geheel dat men zich best kan voorstellen als een aaneengesloten loopplank die volgens de beschrijving niet minder dan 165 m (550 voet) lang moest zijn, 32,7 cm breed en 16,35 cm dik, “wel viercante ghehouwen”.
De platen bestonden dus uit behoorlijk kloeke balken, dubbel zo breed als dik. Vanzelfsprekend konden die balken op zich nooit zo’n lengte bereiken. Om het uitgestrekte geheel te vormen waren er misschien 20 tot 30 nodig. Vandaar allicht de meervoudsvorm ‘platen’ die steevast gebruikt werd. De platen waren stevig aaneen bevestigd met ‘lasschen’ die 60 cm (2 voet) in mekaar moesten grijpen. Het contract specificeerde verder dat de platen moesten ondersteund worden door 140 ‘pilen’ (gepunte palen), 7,2 m (24 voet) lang en aan het boveneinde over 2,4 m (8 voet) een kopmaat van minstens 27 cm op 27 cm (10 duimen). De palen stonden dus vrij dicht opeen, op amper iets meer dan een meter van elkaar. Daarbij worden nog vijf palen, ‘proppen’ genoemd, die langer waren:namelijk 8,4 m (28 voet). Deze lange palen staken 1,2 m (4 voet) boven de platen uit.
De Terplatenbrug is er gekomen na de goedkeuring van het urbanisatieplan van het citadelkwartier door de gemeenteraad op 3 juni 1871. Aan de ligging van deze wijk ten zuiden van Gent splitste de Schelde zich op in verscheidene zijarmen. Naar het eind van de 19e eeuw toe startte de demping van deze verzande en veelal stinkende waterkanaaltjes.
Pas in 1882 zal de brug, een ontwerp van toenmalig hoofdingenieur van Bruggen en Wegen en bestuurder van de stadswerken Emile Braun (van 1895 tot 1921 ook Gents burgemeester), in gebruik worden genomen. Een metalen constructie, 7 meter breed en voorzien van 2 bogen, verbond beide oevers van de Schelde. Na de gewichtstest op 8 juli 1882 te hebben doorstaan was de brug tot dienst van de burger. Prijskaartje van de brug: 2923,91€ (117.950 fr).
In maart 1941 verrees een nieuwe betonnen brug met een breedte van 12m die reeds in 1939-1940 was opgericht maar door de inval van de Duitsers op 23 mei 1940 tot vernietiging was gebracht, 10 dagen na ingebruikname. Reeds op 30 april 1940 was één rijrichting in gebruik genomen waarna het dag en nacht werd gewerkt om de brug te voltooien. Toen op 13 mei de werken waren beëindigd was de oorlog reeds 3 dagen bezig. Om op 23 mei te worden vernield wat de opgang van het Duitse leger diende te vertragen. Een noodbrug voor voetgangers bracht tijdelijk soelaas.
De huidige brug uit 1979 met een breedte van 24m was genoodzaakt om aan de eisen van het toenemende verkeer te voldoen. Ze maakt de verbinding tussen de Citadellaan en de St.-Lievenslaan. Onder deze brug langsheen de berm van de Muinkschelde tussen de Stropkaai en de Isabellakaai ligt een fietsers- en voetgangersbrug. Sinds januari 2014 wordt zo een gevaarlijke oversteek over de stadsring vermeden voor de zwakke weggebruiker.
Bron:
Albert Sugg en de Belle Epoque in Gent: serie 1 (40) de Muinkschelde
Ghendtsche Tydinghen 1980/1988
Ghendtsche Tydinghen 2014 – Vol43 N°5
DE KUIP - GENT (Belgium) 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.