Dit plein kreeg in 1918 de naam van de toenmalige burgemeester baron Emile Braun. Het kwam tot stand na afbraak van verschillende rijenhuizen die Gent meer ruimte en architecturele zichtbaarheid moest schenken. In de loop der jaren onderging deze plaats verschillende transformaties en verkreeg het velerlei bestemmingen zoals een parkje met parkeergelegenheid.
Op het huidige Braunplein en de Poeljemarkt bevonden zich twee grote bouwblokken gescheiden door de Korte Ridderstraat, die in een ver verleden deel uitmaakte van de handelsas tussen Keulen en Brugge.
10 februari 1823. Bij valavond verdringen de mensen zich voor het uitstalraam van apotheker Story in de Korte Ridderstraat, heden ten dage getransformeerd tot het Emiel Braunplein. Deze apotheker was de eerste te Gent die zijn uitstalraam met “oliegas” begon te verlichten. Dat gas was afkomstig uit de oliegasfabriek van Louis Roelandt, gelegen op de Kleine Huidevettershoek. Trouwens de eerste gasfabriek te Gent was een oliegasfabriek waarbij later is omgeschakeld op steenkoolgas.
10 juli 1869. De doorgang tussen het Belfort en het huizenblok bepaald door de Korte Ridderstraat, Poeljemarkt en Botermarkt was nauwelijks zes meter breed. Dit was natuurlijk zeer hinderlijk voor het verkeer. Bijgevolg beslist de gemeenteraad de kruidenierszaak “De Vier Eemmers”, gelegen hoek Korte Ridderstraat en Botermarkt, aan te kopen voor 37500 fr (930€).
Op 8 oktober 1869 zal de gemeenteraad het vraagstuk opnieuw bespreken. Er wordt besloten de straat op twaalf meter te brengen. Ook zal de Stad de huizen Botermarkt 14, 15 en 16 en Korte Ridderstraat 7 aankopen.
In 1907 zal het huizenblok dat aanleunde tegen de Sint-Niklaaskerk en begrensd werd door de Cataloniëstraat en de Korte Ridderstraat afgebroken worden om het plein genaamd Burgemeester Braunplein aan te leggen. In 1960 zal ook het huizenblok begrensd door Poeljemarkt, Emile Braunplein en Botermarkt worden afgebroken.
De “bron der geknielden”, een schitterend ontwerp in brons van kunstenaar Georges Minne (1866-1941) ter ere van baron Braun. Gentenaars noemen het smalend “de pisserkes” of “de pietjesbak”. Op donderdag 30 augustus 2012 werd deze ‘Fontein der Geknielden’ teruggeplaatst op het Emile Braunplein. De beelden moesten in het najaar van 2009 plaatsmaken voor het archeologisch onderzoek in het kader van de heraanleg van het Emile Braunplein. Van die gelegenheid werd gebruik gemaakt om de beelden te restaureren. Na een opsmukbeurt door Firma Dirk De Groeve zijn de beelden met een laag was bekleed als bescherming tegen de weersomstandigheden.
De chronologie van de Fontein der geknielden kan als volgt worden voorgesteld:
Georges Minne realiseerde de eerste versie in 1898 in Brussel. De gipsen versie stond op de Wiener Secession in 1900 en nu in het Gentse Museum voor Schone Kunsten. Een versie met 4 ipv 5 knapen stond in 1909 op de Biënale van Venetië.
In 1912 werd een marmeren versie gemaakt voor Folkwang Museum te Hagen, thans in het gelijknamige museum te Essen, met een repliek in het Karl Ernst Osthaus Museum te Hagen.
Een nieuwe versie van het gipsen model werd in 1930 voor het eerst getoond voor het Feestpaleis ter gelegenheid van de Gentse Floraliën. Dit is het exemplaar dat op 19 juli 1937 aan de voet van het Belfort werd ingehuldigd als het Emile Braunmonument.
Een versie werd ook getoond op de Wereldtentoonstelling te Brussel in 1935 en kreeg in 1938 een plaats toegewezen in een parkje van de Senaat, waar het nu nog staat.
”Naar aanleiding van het protest van enkele vaders van kroostrijke gezinnen en van enkele hoogstzedelijke parlementsleden haastte men zich de meesterlijke fontein der knielende knapen ergens in een verloren square te Brussel achter de tralies te stoppen” schreef Vooruit op 5 juni 1938.
Ook “Klokke Roeland” of “de Groote Triomfante”, in 1660 opnieuw tot klok gegoten door Pieter Hemony van Zutphen voor de nieuwe beiaard van het Belfort, staat hier vlakbij de St.-Niklaaskerk te bewonderen. Ze was het symbool van de Gentse zelfstandigheid. Deze storm- of banklok was niet gewijd en stond bijgevolg niet ten dienste van de kerk.
In het Belfort hingen drie klokken die het openbare leven regelde. Er hing een uurklok, een werkklok en een banklok, Klokke Roeland genaamd, die luidde bij gevaar of bij nood (brand, inval, …). “Als men se luidt, est storme int lant” staat ingegrift op de klok. Haar gewicht was meer dan 5 ton en er waren 16 man nodig om haar te doen luiden. Voor de inwoners van Gent heel waardevol.
In 1914 werd in “Klokke Roeland” een barst opgemerkt. Haar luiden kon niet meer. De dekenijen schonken in 1948 de stad een nieuwe luidklok en “Klokke Roeland” mocht zijn pensioen vieren met een nieuwe verblijfplaats op het Emiel Braunplein. De nieuwe klok in het Belfort werd vernoemd naar Mathilde, die de stad Gent in 1199 zijn eerste vrijheden schonk.
In 2012 verrees hier een nieuwe polyvalente stadshal, “de schaapstal” in de volksmond, met een wandelparkje. Een moderne constructie in 2 niveaus met cafétaria, fietsenstalling, sanitair en artiestenruimtes geeft dit stadsplein een onverwachte maar vernieuwende, passende look.
Het ontwerp is ontsproten uit verschillende inspiratiebronnen. Zo waren er de geschiedkundige handelsroute over het Braunplein die van Brugge naar Keulen liep, de overdekte markten, de dubbelgevel van het stadhuis en het middeleeuwse kerkschip.
Het dak van de stadshal is opgetrokken in afrormosia-hout. Omstreden want vermoedelijk afkomstig uit roofbouw op het Afrikaanse regenwoud. Een eerste keuze viel op padoek-hout dat echter niet meer in voorraad bleek te zijn door de grote vraag uit China.
Ook het aangrenzende Goudenleeuwplein en de Poeljemarkt worden door de heraanleg visueel opnieuw waarneembaar.
Op onderstaande foto wordt duidelijk dat een eeuw verschil op gebied van hygiëne en architectuur niet te vergelijken valt.
Rest nog de vermaledijde klokkentoren, bestemd voor de tien ton zware Mathildisklok, waar nu Klokke Roeland in hangt. Robbrecht spreekt van de vijfde poot van de stadshal. “We hebben die kritische plek tegen de 19de-eeuwse sacristie bewust gekozen, ook om dat Gouden Leeuwplein een accent te geven. Daar zit een lift in voor voetgangers, fietsers en rolstoelgebruikers die naar het nieuwe kuierpark willen.”
———-
Reactie van Jean Marie DE WULF (Gentblogt – 03.12.2011)
De motivatie voor het afbreken van de verschillende huizenblokken zijn in het geval van het Emile Braunplein geenszins de gezondheidsreden of hygiëne, noch het verwijderen van armtierige huizen. Die huizen waren meestal bewoond door een behoede middenklasse en zelfs rijkere lui. Het Zollikoffer-plan richting Vlaanderenstraat en Brabantdam daarentegen was het wel.
Er zijn wel twee essentiële redenen voor het vrij maken van het plein door Braun: een goede mobiliteit, want daar lag het doorgaand verkeer van west naar oost: Oostende-Brussel, en het visueel opwaarderen van de grotere monumenten.
Reactie van Arthur De Decker (Gentblogt – 04.12.2011)
In de bovenstaande geschiedenis van het Emile Braunplein ontbreekt opvallend het feit dat over dat plein de eerste ooit gelukte gemeentelijke volksraadpleging heeft plaatsgevonden. Op zondag 14 december 1997 konden de Gentenaars ja of neen stemmen over de vraag “Moet de beslissing van de Gentse gemeenteraad om de ondergrondse belfortparking te bouwen herroepen worden?” Van de 69.308 deelnemers (41,12% van de kiezers)stemden er 94,64 % tegen de geplande werken aan het Braunplein. Een duidelijker uitslag was onmogelijk.
Volgens het artikel 216 van het gemeentedecreet moet elke beslissing die rechtstreeks betrekking heeft op een aangelegenheid die het onderwerp is geweest van dergelijke raadpleging uitdrukkelijk worden gemotiveerd.
Ik heb in geen enkele officiële tekst over die stadshal tot op heden een motivering gelezen waarin verwezen wordt naar die volksraadpleging.
Van 11 oktober tot 9 november 2003 kregen de Gentenaars nogmaals de kans om zich uit te spreken over de plannen voor dat plein.De bevraging kende opnieuw een grote respons en de deelnemers waren duidelijk het meest gecharmeerd door het project dat het meest uitdrukkelijk koos voor een groene invulling -het project van Buro Sant & Co. De gemeenteraadsfracties kozen echter voor het huidige project wat dus niet overeen stemde met de voorkeur van de bevolking. Gezien deze voorgeschiedenis is het m.i. dan ook niet verwondelijk dat de Gentenaars deze stal op die plek massaal afkeuren. De democratie werd geweld aan gedaan.
Reactie van Arthur De Decker (Gentblogt – 31.08.2012)
Op 30/8/1927 overlijdt burgemeester Emile Braun te Vichy. Hij is de architect die de Gentse monumenten heeft onbloot.
Op 24/10/1927 beslist het stadsbestuur een monument ter ere van hem op te richten. In het supplement van het tijdschrif Gand Artistique van mei 1928 verschijnt volgend communiqué:”Le collège des Bourgemestre et Echevins de Gand, porte à la connaissance qu’un concours est ouvert pour l’érection d’un monument à la mémoire de l’ancien Bourgemestre Baron Braun. Pour resengnements et conditions s’adresser à l’Hôtel de Ville I bureau.”
Pas 8 jaar later wordt de winnaar bekend gemaakt. Het winnend monument, een gedenkplaat met medaillon van burgemeester Braun, werd in 1936 vervaardigd door Carolus De Cock. Het stadsbestuur bestelde tevens bij de beeldhouwer George Minne (1866-1941) een bronzen replica van de reeds bestaande “Bron der Geknielden”. Het geheel werd onthuld op 19/7/1937 op het Emiele Braunplein. Het één kan dus moeilijk zonder het andere worden teruggeplaatst. Wat men dus nu doet is de amputatie van een monument om zo de herinnering aan de burgemeester die dit plein deed ontstaan te verdonkeremanen.
————
Bron:
Ghendtsche Tydinghen 1980 – Vol9 N°2
“WE STOAN DRUUGE” … uit de papiere “Gazette van de Gentsche Sosseteit” dd. 30 juni 1988.
gentblogt-archief.stad.gent (Arthur De Decker 2.06.2014)
http://www.nieuwsblad.be – Karel Van Keymeulen (31.08.2012)
DE KUIP - GENT (Belgium) 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.