Veldstraat

Veld is afgeleid van het Duitse feldn wat woest land, heide betekent. Door de beschikbare grond vruchtbaar te maken kreeg het de betekenis van akker.

Voor de Gentenaar is de Veldstraat “de” winkelstraat van Gent. We vinden er de voornaamste winkelketens gevestigd in grootse, historische herenhuizen.

De straat wordt voor het eerst vermeld in 1164 als “Platea de velde”. Vervolgens kreeg het de namen Veltstrate, Velstrate, Veldstraten en in 1796 zelfs Rue des Champs toegewezen.

Oorspronkelijk was het Veld dus woeste grond ten zuiden van “de Koornaard”. Reeds in de 12e eeuw had het die naam en al vlug ontstond er een wijk “ten Velde”. Om de verwarring compleet te maken kwam de familienaam “van den Velde” er ook reeds voor aldaar in de Veldstraat. Toen, in 1164, werd reeds melding gemaakt van ene schepen Hobarnus de Velde. De weg doorheen dit gebied, de Veldstrate, ontstond pas in de 13e eeuw. Het was één van de eerste aangelegde verkeerswegen in de stad. Een karos of  wagen kon er met moeite doorgang krijgen.

In de middeleeuwen dumpten de mensen hun afval op straat wat bij regen één grote modderpoel opleverde. Tot diep in de 16e eeuw liepen geiten en varkens in het midden van de straat. Honden waren een echte plaag.

De “Scarpcock” of beul was aangesteld om deze dieren die zonder baasje rondliepen af te maken. Bij avond en nacht trok de “scerewetter” of nachtwaker door de straat met in zijn ene hand een brandende lantaarn en in de andere een pijk of “goedendag”(oud slagwapen, knots met pinnen).

Werken aan de Veldstraat legden een wrak bloot wat er op wijst dat de Leie eertijds breder was dan vermoed. Het was de eerste grote verkeersweg die liep beneden de Kouter van de St.-Kwintensberg richting Oudenaardse weg.

Gent was een brouwersstad en in de Veldstraat was dan ook de ene brouwerij naast de andere gevestigd. De Valk, ’t Gulden Schip, De Hoorne, etc. Een laatste brouwerij, ’t Ketelken of De Ketele, verdween eind 20e eeuw waarvan de huisgevel is verplaatst naar het Bijlokemuseum. Door het brouwproces was bier gezonder dan water, waardoor tijdens de middeleeuwen de Gentenaar gemiddeld 250l bier dronk per jaar en 40% van het belastinginkomen afkomstig was van taksen op bier.

Historische figuren verbleven hier in gerenomeerde hotels zoals de Amerikaanse delegatie in 1814-1815 die het “Verdrag van Gent” kwamen ondertekenen in hotel Schamp , Wellington in hotel Clemmen of Lodewijck XVIII in hotel Steenhuyse.

3 Juni 1840. De familie Schamp laat aan het Gents stadsbestuur een exemplaar van de catalogus geworden van de Schamp-verzameling die openbaar zal verkocht worden en 58 werken bevat van onder meer Rubens, Van Dijck, Rembrandt, enz. De gemeenteraad antwoordde met een bedankingsbrief, maar kocht geen enkel werk aan en liet aldus een mooie gelegenheid voorbijgaan om ons kunstpatrimonium te verrijken. 

26 november 1848. De Messager schrijft dat de bewoners van de Veldstraat klagen over de talrijke ontuchtige vrouwen die ’s avonds de straat belegeren, post vatten op de voetpaden en aldaar de schaamtelooste gesprekken voeren. Het is namelijk van de hoek van de Hoornstraat tot verder op naar het Recollettenplein dat men die beknotte nymfen aantreft. Ze bepalen zich niet alleen met de voorbijgaande mannen na te roepen maar jagen de dames van voor de tribunes der magazijnen.  

Weetje: 2 September 1858. De Gazette van Gent meldt dat op 26 augustus en op 2 september 1858 op verschillende plaatsen in de stad soldaten gevochten hebben met burgers en politie. Op enkele plaatsen werden vensterruiten stuk geslagen. De Gazette van Gent vraagt wanneer eindelijk zal verboden worden dat de soldaten buiten de dienst gewapend mogen uitgaan. De avond van de volgende dag trokken opnieuw troepen soldaten van 20 tot 50 man met de sabel aan de riem naar de omgeving van de Veldstraat. De soldaten hebben opnieuw de sabel getrokken in de Kromsteeg en in enige herbergen schade aangericht.

We vernemen op 3 maart 1869 dat de heer Modest de Noyette de zegepraal heeft behaald in een wedstrijd tussen de bouwkundigen van Gent voor het maken van een ontwerp van een groot magazijn dat op de hoek van de Veldstraat en de Bennesteeg zal worden opgericht. Het betreft hier het hoekhuis van het huidige magazijn “Au Coin de Rue”.

In 1899 opende Benjamin Bloch uit Mackenheim (Frankrijk-Elzas) samen met zijn vrouw Sophie Loeb bakkerij Bloch in de Veldstraat 36. Hierbij kreeg hij de hulp van de Bloch Frères uit Brussel, familie met verschillende bakkerijen in het land. Gekend als “Boulangerie Viennoise”, verkreeg het ook nog namen als “Pâtisserie Alsacienne” en tijdens de oorlog als “Verkehrlokal der Reichsdeutschen Gemeinschaft”. Felix Timmermans schreef er over: “Het is er duurder dan op een ander. Maar ook beter.” De bakkerij sloot definitie zijn deuren op 29 maart 2008.

———-

Bron:

Gent’s vroegste geschiedenis – Maurits Gysseling

Ghendtsche Tydinghen 1976 – Vol5 N°2

Ghendtsche Tydinghen 1977 – Vol7 N°1

Ghendtsche Tydinghen 2010 – Vol39 N°2