Toreken

Gelegen op de hoek van de Kammerstraat en de Vrijdagmarkt verhandelden grauw- (pels en bont) en lammerwerkers (schapenvellen) begin 14e eeuw hun handelswaar in een houten constructie.

Anno 1422 kochten de huidenvetters de woning op en verkreeg het de naam van  huidevettersneringhuis. In 1451 werd het houten huis vervangen door een woning in steen. Als oudste gebouw van de Vrijdagmarkt kan het “Toreken” een beeld oproepen zoals het er in de middeleeuwen moet hebben uitgezien. Het dateert uit de tweede helft van de 15e eeuw en werd opgetrokken in gotische stijl met een trapgevel in de Kammerstraat en een traptorentje als herkenningspunt.

De ronde spietoren, die eerder voor het prestige dan om praktische redenen werd toegevoegd, heeft een klein platform op halve hoogte. Daarop rijst een dunner gedeelte op, dat bekroond wordt door middel van een achthoekige uitkijkpost. In 1540 maakte keizer Karel een einde aan de macht van de gilden. Het Toreken werd eigendom van particulieren die het regelmatig opnieuw indeelden en verbouwden. In 1883 kwam het in handen van de stad Gent die het verhuurde aan particulieren. Begin 20e eeuw was er de “taverne démocratique Het Toreken” gevestigd, met “consommations de premier choix”, zoals trippel, dobbel, zuiver graanjenever, rolmops, kaas, sardienen, enz.

Aan het torentje is er een zware ijzeren leuning te bemerken, de lijnwaadring, waaraan het afgekeurde lijnwaad werd opgehangen.

Een ordonnantie van 12 mei 1786 luidt dat “het zelve” (aangeslagen goed) twee opeenvolgende merkt-dagen uyt dient uit te hangen aen het Toreken op den Vrijdag-merkt met de inscriptie van den naem ende de woonplaetse van den Verkooper.

Het verbeurde lijnwaad werd de godshuizen toegewezen.

Het Toreken werd ook dikwijls als Collatiezolder omschreven. Dit berust echter op een verzonnen verhaal dd. 1814 van ridder Charles-Louis Diercx. En klakkeloos door historici overgenomen.

Ridder Charles-Louis Diercx beweerde dat op de zolder van dit gildehuis de vertegenwoordigers van de gemeente of collatie vergaderden. Nochtans door Karel V in 1540 zo goed als afgeschaft.

Het collationeren is het vergelijken van een afschrift met het oorspronkelijke stuk. Op bestuurlijk vlak het onderzoeken van voorstellen op positieve en negatieve gevolgen. De leden van de Collatie waren belast met dit speurwerk. Vooraleer belasting te heffen of  een beslissing van belang te nemen waren de schepenen van Gent verplicht zich bij de Collatieleden te informeren. Dit privilege werd in 1293 door de graaf ingesteld. De Collatie wist zich nog tot 1794 te handhaven en werd dan door de Fransen vervangen door 42 notabele poorters “door ’s vorsten creaturen gekozen” die in het stadhuis vergaderden. De Collatie heeft nooit in het Toreken vergaderd. Toen het college het gebouw kocht in 1883 waren ze nog in de waan dat de aankoop van deze ruïne verantwoord was daar dit een getuige was van ons politiek en democratisch verleden. Het is dus dankzij een historische vergissing dat het Torentje werd aangekocht en uiteindelijk gered van de ondergang.

Het gebouw werd wettelijk beschermd als monument op 13 oktober 1943. Tussen beide wereldoorlogen was er een matrassenfabriek ondergebracht. Vanaf de Tweede Wereldoorlog stond het gebouw leeg, wat het verval sterk heeft beïnvloed. Voor vele jaren zat het gebouw verborgen achter reclameborden. Na een grondig vooronderzoek werd het gebouw tussen 1978 en 1983 gerestaureerd naar ontwerp van Jan Van den Bogaerde en Ro Berteloot. De restauratie, waarbij een aantal nieuwe technieken werden toegepast en 120 miljoen frank kostte, gold als voorbeeld voor vele latere restauraties in de stad.

Aan het “Toreken” hangt vandaag opnieuw de originele marktklok uit 1511 (de oudst bewaard gebleven klok van de stad, die de aanvang van de markt aankondigde) en de reeds hoger vermelde ring (in feite ijzeren leuning rondom het torentje) die fungeerde als schandpaal en waaraan afgekeurde lakens werden gehangen. Helemaal bovenaan torent in de plaats van een windhaan de meermin Melusine met haar spiegel.

In het gerestaureerde Toreken kwam er in 1986 eerst een bankinstelling (toen nog Kredietbank, KB) en is sinds 2003 het Poëziecentrum van Gent gevestigd met een documentatiecentrum over poëzie, bibliotheek en winkel. En van hieruit begint de poêzieroute.

———-

Bron:

gentblogt-archief.stad.gent/2014/07/18/albert-sugg-en-de-belle-epoque-in-gent